SLE (systemische lupus erythematosus) is een aandoening die verschillende lichaamsdelen kan aantasten. Zoals huid, bloed, gewrichten, spieren, hart, longen, nieren en hersenen.

SLE is een stoornis van het immuunsysteem. Het immuunsysteem werkt normaal gesproken als een gastheer die bepaalde stoffen (antilichamen) aanmaakt om organismen die infecties veroorzaken aan te vallen. Bij SLE is deze functie verstoord. Het immuunsysteem maakt stoffen aan die eigen lichaamsweefsels aanvallen. Dit kan in ieder deel van het lichaam voorkomen.

Lupus erythematosus (LE) is een aandoening waarbij alleen de huid is aangedaan.

De exacte oorzaak van systemische lupus erythematosus is onbekend. Maar er zijn aanwijzingen dat erfelijke (genetische) -, omgevings- en hormonale factoren een belangrijke rol spelen bij deze aandoening. Omgevingsfactoren zijn blootstelling aan zonlicht, ultraviolette straling, bacteriën, virussen, geneesmiddelen, orale anticonceptiemiddelen en chemische stoffen.

Deze aandoening komt overal ter wereld voor, vaker bij vrouwen dan bij mannen. Hij kan bovendien op iedere leeftijd optreden. Bij vrouwen voor de menopauze komt de ziekte vaker voor, vandaar dat het vermoeden bestaat dat hormonen een rol zouden kunnen spelen. Aziatische en negroïde mensen krijgen de aandoening vaker dan mensen met een blanke huidskleur.

De verschijnselen bij een milde variant zijn alleen huiduitslag of pijn in de gewrichten. Bij ernstige vormen worden vele organen aangetast.

Het belangrijkste verschijnsel is aantasting van gewrichten, die pijnlijk en gezwollen worden. Gewrichten die vaak worden aangetast zijn de kleine gewrichten, bijvoorbeeld de handen, de polsen en de knieën.

Huiduitslag door SLE begint op de wangen en neusbrug. De vorm van de huiduitslag wordt ‘vlinderuitslag’ genoemd omdat het de vorm heeft van een vlinder. De uitslag wordt erger bij blootstelling aan zonlicht.

Mensen met SLE hebben soms ook zweren in de mond en neus. Er kunnen spontaan bloedingen, bloedstollingsproblemen en bloedarmoede (anemie) optreden. Wanneer ook de longen zijn aangetast kan het longvlies (pleura) ontstoken raken en kan iemand vloeistof in de pleuraholte krijgen. Ook de hartspier of het hartvlies kunnen aangetast worden. Als de ziekte ook op de nieren is overgeslagen kunnen die ook ontstoken raken en kan nierfalen optreden. Als ook de hersenen zijn aangetast, kan iemand last hebben van hoofdpijn, geheugenproblemen, toevallen en gedragsproblemen. Andere verschijnselen zijn koorts, vermoeidheid, pijn op de borst, haaruitval, misselijkheid, overgeven en buikpijn.

De diagnose SLE wordt gesteld op basis van de klachten en onderzoek. Dit onderzoek kan bestaan uit een immunologisch onderzoek. Hiermee kan zichtbaar worden gemaakt of het immuunsysteem overactief is.

Ook kunnen biopsieën van de nieren en de huid genomen worden, röntgenfoto’s van de borstkas en beeldvormende technieken gebruikt worden zoals CT-scans en MRI-scans hierbij worden aangetaste gebieden zichtbaar gemaakt en kan de diagnose worden bevestigd.

De behandeling richt zich op het verminderen van de verschijnselen en het beperken van mogelijke complicaties. Met pijnstillers (analgetica) zoals ontstekingsremmende middelen (NSAID’s), kan iets worden gedaan tegen de pijnlijke en gezwollen gewrichten en de koorts. Met antimalariamiddelen, zoals chloroquine, worden de huiduitslag en gewrichtsproblemen bestreden en worden ontstekingen van het hart en de longen behandeld.

Met behulp van corticosteroïden worden de ontstekingsverschijnselen van SLE behandeld. Immunosuppressiva (geneesmiddelen die de afweer verzwakken) worden soms voorgeschreven. Bijvoorbeeld als de aandoening al meerdere organen heeft bereikt of als de corticosteroïden onvoldoende effect hebben. Soms worden immunosuppressiva ook gecombineerd met corticosteroïden. Dit gebeurt om de hoge doseringen van de corticosteroïden te verminderen en daarmee ook de bijwerkingen.

Bij sommige mensen kan ondanks het gebruik van immunosuppressiva en corticosteroïden nierfalen optreden. Zij hebben eventueel nierdialyse of een niertransplantatie nodig.

Mensen met SLE kunnen niet goed tegen zonlicht. Teveel zonlicht verergert de klachten. Zonlicht vermijden is beter. Bijvoorbeeld door kleding met lange mouwen te dragen en een hoed of pet op te zetten.

De vooruitzichten bij deze aandoening zijn de laatste jaren verbeterd.